U Srbiji već dugo postoji jako pro-Rusko i anti-Zapadno raspoloženje građana, a vlasti u Srbiji se u ostvarenju dijela spoljnopolitičkih, vojnih, bezbjednosnih i ekonomskih interesa oslanjaju na Rusiju i Kinu. Takođe, tokom posljednjih deset godina, saradnja sa ovim zemljama je značajno proširena. Srbija je takođe jedina zemlja na Zapadnom Balkanu koja nije uvela sankcije Rusiji zbog njezine invazije na Ukrajinu. Sve se ovo dešava iako vladajuća Srpska napredna stranka (SNS) i njen lider, Aleksandar Vučić, retorički ostaju privrženi članstvu Srbije u Evropskoj uniji (EU) i održavaju vojnu saradnju sa zapadnim zemljama. Iz tog razloga, dio zapadnih i domaćih stručnjaka godinama upozorava da Srbija ne želi integraciju u EU, već da je zapravo “mala Rusija” na Balkanu koja djeluje kao ruski proksi. Zbog intenziviranja saradnje s Kinom, Srbija se takođe posmatra kao antizapadni bastion u regionu.
Međutim, u posljednjih nekoliko godina pojavile su se snažne suprotne tvrdnje koje sugerišu da javna saradnja Srbije s Rusijom i Kinom zapravo prikriva njeno čvrsto kretanje ka Zapadu. U prilog ovoj tvrdnji idu činjenice kao što su to da Srbija ima razvijeniju vojnu saradnju sa Zapadom nego s Istokom, te da je izvezla municiju u vrijednosti od skoro milijardu dolara u Ukrajinu, što je četiri puta više nego, recimo, Hrvatska, NATO članica, kao i da ima snažnu namjeru da dozvoli zapadnoj kompaniji eksploataciju strateškog minerala litijuma u Srbiji. Shodno tome, navodno, zapadne zemlje bi trebale imati više razumijevanja za vladu Aleksandra Vučić te da ne treba da zauzimaju oštriji stav prema Srbiji zbog njenog nesklada u vanjskoj politici sa EU.
Međutim, situacija u vezi sa strateškom orijentacijom Srbije nije tako jednostavna i crno-bijela. Da bi se procijenila pozicija Srbije i pravac u kojem se kreće, potrebno je uključiti mnogo širi spektar faktora u analizu, što ćemo i učiniti dalje u tekstu. Tako ćemo analizirati prirodu vlasti Aleksandra Vučića, njen ideološki temelj, stanje integracije Srbije u EU i usklađenost sa Zajedničkom vanjskom i sigurnosnom politikom (CFSP), dinamiku odnosa sa Rusijom i Kinom, kao i izvještavanje provladinih medija o glavnim zapadnim i istočnim zemljama, te kako to oblikuje javno mnijenje u Srbiji. Prije donošenja zaključka, takođe će biti razmotreni glavni argumenti koji podržavaju tezu da se Srbija strateški okreće ka Zapadu.
Policy paper možete pročitati na ovom linku.
